Piotr Socha, Μέλισσες

 Κείμενα: Wojciech Grajkowski, μετάφραση - επιμέλεια έκδοσης Μαριάννα Ψύχαλου, Μικρή Σελήνη, Αθήνα 2018

Πόσο εύκολο είναι για ένα βιβλίο γνώσης να αιχμαλωτίσει το ενδιαφέρον του αναγνώστη –μικρού και μεγάλου–, ακόμα κι αν το αντικείμενο με το οποίο καταπιάνεται δε μοιάζει να είναι ακριβώς το αγαπημένο του; Όχι και πολύ, γενικώς μιλώντας. Ή τουλάχιστον έτσι θα έλεγα πριν ξεφυλλίσω ένα από τα ωραιότερα βιβλία του είδους που έπεσαν στα χέρια μου τον τελευταίο καιρό: τις Μέλισσες των Piotr Socha και Wojciech Grajkowski, που μας χάρισε η Μικρή Σελήνη. Ένα από κάθε άποψη εκπληκτικό βιβλίο, που δεν είναι απλώς ένας εξαντλητικός οδηγός πάνω σε οτιδήποτε έχει να κάνει με το συμπαθές έντομο, αλλά κι ένα υποδειγματικής μεθοδολογίας και αισθητικής βιβλίο γνώσης.

Και ξεκινάω από αυτό το τελευταίο: Οι Μέλισσες δεν είναι ένα βιβλίο που προσεγγίζει στεγνά, ακαδημαϊκά τη φυσιολογία, τη ζωή και τις συνήθειες των μελισσών. Είναι ένα διαθεματικό ταξίδι στη ζωολογία, στην ιστορία, στη μυθολογία, στην κουλτούρα, στη μαγειρική, στην αρχιτεκτονική, στην τεχνολογία, στην ιατρική. Μια διαδρομή στον χώρο και στον χρόνο. Ένα μοναδικής έμπνευσης συναπάντημα του Άγιου Αμβρόσιου με τον Γουίνι, του ελληνικού δωδεκάθεου με την αιγυπτιακή και τη σλαβική παράδοση, των Πολωνών, των Αιθιόπων και των Ασιατών μελισσοκόμων. Τέχνες και τεχνικές, έθιμα και συνήθειες, γεύσεις και αρώματα, δοξασίες και θρύλοι, όλα χωράνε σε αυτό το απίθανο βιβλίο που παντρεύει με αρμονικό τρόπο επιστημονικά πεδία και φαινομενικά ετερόκλητες πληροφορίες, με κοινό πάντα άξονα τις μέλισσες. Ένα βιβλίο αρχιτεκτονημένο έξοχα σαν κερήθρα, με πλευρές που εφάπτονται τόσο άψογα μεταξύ τους ώστε να μην αφήνουν ούτε μια τοσηδά χαραμάδα πλήξης να εισχωρήσει ανάμεσα σ’ αυτό και στον αναγνώστη του: με τις ενότητες να διαδέχονται η μια την άλλη με μια ισορροπία, ένα μέτρο και μια αλληλουχία σπάνιας ευφυΐας.

Και με την υψηλής ακρίβειας εικονογράφηση του Piotr Socha, που αναδεικνύεται μοναδικά και από το μεγάλο μέγεθος του βιβλίου, να μην πέφτει στην παγίδα του ακαδημαϊσμού αλλά να συμπυκνώνει με ζωντάνια και χιούμορ πλήθος πληροφοριακού υλικού χωρίς να κουράζει, αλλά ούτε και να εκπίπτει σε απλουστευτικές λύσεις. Κάθε σαλόνι είναι ένας ή, συχνά, πολλοί κόσμοι. Μια αφορμή για ένα νέο ταξίδι, για τη γνωριμία με μια άλλη, όχι πάντα αναμενόμενη, παράμετρο του θέματος «μέλισσες». Κάθε σαλόνι είναι μια εικαστική περιπέτεια που μπορεί να σου φάει ώρες ατελείωτες εξερεύνησης και πάλι να αισθάνεσαι τη διαδρομή μέσα της ατελή και λειψή.

Οι Μέλισσες είναι ένα βιβλίο-πρότυπο για όσους δεν πιστεύουν σε στεγανά και κλειστούς ορίζοντες, για όσους θεωρούν τη γνώση ένα αέναο ταξίδι περιπλάνησης στον κόσμο, ένα ταξίδι αναζήτησης της ομορφιάς, της αρμονίας, της ανεξάντλητης δημιουργικής χαράς χωρίς συντεχνιακά συρματοπλέγματα, χωρίς αποκλεισμούς, χωρίς παρωπίδες. Δε θα χρειαστεί παραπάνω από ένα ξεφύλλισμα για να πεισθείτε. Και να κολλήσετε όπως εγώ.