Χριστίνα Φραγκεσκάκη, Μαραλά, η μάνα των παραμυθιών

Εικονογράφηση: Κατερίνα Χαδουλού, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2013 (από 5 ετών)

 

 

 

Ένα βιβλίο για τον τρόπο που ήρθαν στον κόσμο οι ιστορίες, για το πέρασμα από το μύθο στην αφήγηση, από τον προφορικό λόγο στον γραπτό.

Μια ιστορία που ξεκινάει τον πολύ παλιό καιρό, σε μια εποχή σκοτεινή και μαζί μυθική, με πρωταγωνίστρια μια γυναίκα συνομήλικη της γης, τη Μαραλά. Το όνομά της συρραφή από ήχους, χωρίς κάποιο συγκεκριμένο νόημα. Η Μαραλά, μορφή πρωτόγονη και μαζί μαγική, σχεδόν σαμανική, αρχετυπική και πανανθρώπινη, φαίνεται να συμπυκνώνει μες στη μοναξιά της κάθε ανθρώπινη γνώση, κάθε ανθρώπινη ιστορία. Οι χαρακιές στο πρόσωπό της δηλωτικές της ηλικίας της, παρόμοιας με την ηλικία της ίδιας της γης. Συνυφασμένες με τις χαρακιές στο πρόσωπο της γης, αλλά και με τις βαθιές αυλακιές της ανθρώπινης μνήμης. Η συλλογική μνήμη και γνώση προσωποποιημένη.

Η Μαραλά επικοινωνεί με τη φύση, δίνει και παίρνει απ’ αυτή, έχοντας αναπτύξει με τα πλάσματά της μια σχέση βαθιάς αγάπης και τρυφερότητας. Οι άνθρωποι λείπουν απ’ τη ζωή της, ως τη μέρα που ο σκληρός πάγος της μοναξιάς σπάει απ’ τον αιφνίδιο ερχομό ενός κοριτσιού με κόκκινα μαλλιά. Το κόκκινο χρώμα των μαλλιών της σηματοδοτεί την ορμή της νιότης, αλλά και τη θέρμη, τη ζεστασιά που λιώνει τους πάγους οι οποίοι κρατούν τους ανθρώπους μακριά τον ένα απ’ τον άλλο, φέρνοντας ταυτόχρονα τον κόσμο ολόκληρο προ των πυλών μιας νέας εποχής. Η ώρα που εμφανίζεται το κορίτσι, όταν χαράζει η μέρα, είναι κι αυτή δηλωτική της έλευσης του καινούριου κι ελπιδοφόρου. Αλλά και τ’ όνομά της, Ροδινή, σε αντίθεση με το όνομα της Μαραλά, δεν είναι ένα απλό άθροισμα συλλαβών κενών νοήματος, μα προϊόν λογικής διεργασίας και αιτιακών συνδέσεων, προσδιοριστικό του χρόνου του ερχομού της.

Η συνάντηση της Μαραλά με τη Ροδινή θα αποτελέσει την αφετηρία μιας περιόδου αρμονικής συνύπαρξης και μαθητείας. Η απερχόμενη γενιά μεταδίδει τη γνώση της στη νεότερη κι εκείνη την εξελίσσει, την ίδια ώρα που το πανανθρώπινο αρχίζει να μπολιάζεται με το ατομικό. Μ’ αυτό τον τρόπο οι παλιές ιστορίες της γριάς αποκτούν σταδιακά μέσ’ απ’ τα χέρια της μικρής πλέξη, ύφανση, από ήχοι γίνονται γράμματα, από σκόρπιοι μύθοι μεταλλάσσονται σε καταγεγραμμένες αφηγήσεις. Η Ροδινή θα είναι εκείνη που θα αναλάβει και το δύσκολο έργο της διασποράς των ιστοριών της Μαραλά σ’  όλο τον κόσμο. Στο εγχείρημά της δε θα είναι μόνη. Πουλιά κι αέρηδες, δέντρα και λουλούδια, οι παλιοί φίλοι της γριάς Μαραλά, θα τη συνδράμουν. Μάλλον γιατί στις ανά τον κόσμο ιστορίες αναγνωρίζουν πάντα την κοινή μακρινή καταγωγή, την αρχέγονη μήτρα που τις γέννησε όλες.

Γοητευτικό κείμενο, που με ποιητική διάθεση επιχειρεί να μυήσει τα παιδιά στις απαρχές της αφήγησης και της γραφής. Χωρίς εμμονική χρήση των συμβολισμών, ούτε διάθεση για ιστορικές αναδρομές και καταγραφές. Με μια ύφανση η οποία έχει πετύχει να συνδυάσει τις αδρές γραμμές του μύθου με την τολμηρή εικονοποιία, τη λιτότητα των συμβόλων με την ποίηση των λέξεων. Και είναι συχνά αυτές οι λέξεις που γίνονται οι γέφυρες οι οποίες μας γλιτώνουν από κακοτοπιές και γκρεμούς, οδηγώντας μας πέρα από ανυπέρβλητα εμπόδια που θα ‘βαζε στο δρόμο μας μια ρεαλιστική, μίζερα πραγματιστική αφήγηση. Οι λέξεις, που, ειπωμένες ή γραμμένες, δεν έχουν πάψει μέσα στο πέρασμα του χρόνου να κουβαλάνε κάτι από τη μαγεία και το αρχέγονο μυστήριο των προαιώνιων καιρών, της εποχής που ζούσε η γριά μάνα των παραμυθιών.

Άλλωστε, για να γράψει κανείς ένα βιβλίο σαν κι αυτό, μάλλον θα πρέπει να έχει θητεύσει κι ο ίδιος με κάποιον τρόπο στο μεγάλο σχολείο της Μαραλά. Και να πιστεύει βαθιά ότι και το δικό του υφαντό από λέξεις δεν είναι άλλο από μιαν ακόμα εκδοχή κάποιας απ’ τις ιστορίες που χώρεσαν κάποτε στο σακούλι της μικρής Ροδινής για να αποικίσουν ύστερα ολόκληρο τον κόσμο.