Κατερίνα Κρις, Οι ανακαλύψεις του Έγκμοντ Κλαβιέ

• Το πρώτο Χμ που είδα! Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2012 (από 8 ετών)

• Ο Λεξιδιώτης Χμ! Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2012 (από 8 ετών)

 

 Ο Έγκμοντ Κλαβιέ, αφηγητής και ήρωας των δυο βιβλίων της Κατερίνας Κρις, είναι ένας τύπος καταδικασμένος από τη -λογοτεχνική- μοίρα να γίνει μεγάλος ερευνητής. Να εντρυφήσει σε βιβλία, να χαράξει ορνιθοσκαλίσματα σε χαρτιά και μέσα από γράμματα και λέξεις να ξετρυπώσει και να φέρει στο φως ένα ολοκαίνουργιο είδος πλασμάτων: τα Χμ. Μη σας ξεγελάει το όνομα: το "Έγκμοντ Κλαβιέ" μπορεί να παραπέμπει ευθέως σε μεγάλο και τρανό επιστήμονα και διανοητή, στην πραγματικότητα όμως πίσω απ' όλο αυτό το μεγαλείο κρύβεται ένα μικρό παιδί, που μας ταξιδεύει στον κόσμο της γλώσσας, ή, καλύτερα, να πούμε του γραπτού κειμένου, με έναν τρόπο ευφάνταστο, ευρηματικό και ξεκαρδιστικό, συστήνοντάς μας μάλιστα μια ολότελα διαφορετική και άγνωστη φυλή πλασμάτων που κρύβονται μες στις σελίδες.

 

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: Τη γνωριμία του Έγκμοντ και των Χμ την κάνουμε στο πρώτο βιβλίο της σειράς, Το πρώτο Χμ που είδα!, όταν ο μικρούλης φίλος μας αποκτά το πρώτο του μολύβι. Στην αρχή δεν καλοξέρει πώς να το χρησιμοποιήσει, σιγά σιγά ανακαλύπτει τη σωστή χρήση του, μουντζουρώνει, γράφει γράμματα, λέξεις ολόκληρες, και μια μέρα συντελείται το θαύμα: εκεί ανάμεσα στις λέξεις βουνό και κορφή, το πρώτο Χμ της ζωής του αναδύεται μέσα απ' τη σελίδα. Μετά την πρώτη έκπληξη, ακολουθεί καταιγισμός πληροφοριών. Το μικροσκοπικό πλασματάκι τού συστήνεται μέσα από ένα γράμμα που του υπαγορεύει: τα Χμ ζουν στα βάθη των σελίδων, σ' ένα χωριουδάκι πέρα απ' το δάσος των Σκέψεων, και φροντίζουν τις λέξεις που γράφονται στο λευκό χαρτί. Του μαθαίνει ταχυδακτυλουργικά κόλπα: πώς να φτιάχνει σύνθετες λέξεις. Του χαρίζει ένα χαρτοχάρτη, να τον φυλάει απ' τις κακοτοπιές και να του δείχνει το δρόμο για θαυμαστούς γλωσσικούς προορισμούς. Του γεννά την επιθυμία να ανακαλύψει - όχι οτιδήποτε, αλλά τα Χμ, τα πλάσματα που είναι κι ο λόγος για τον οποίο ανακαλύπτουμε. Κάπως έτσι αρχίζει το ταξίδι μες στις σελίδες.

 

Κι αν το πρώτο βιβλίο μάς άφησε με τη γλύκα και ταυτόχρονα το λειψό συναίσθημα της πρώτης γνωριμίας, το δεύτερο, Ο Λεξιδιώτης Χμ!, έρχεται να μας απογειώσει. Τώρα πια ξέρουμε. Κατέχουμε κι εμείς το μεγάλο μυστικό των Χμ. Υποψιαζόμαστε πάνω κάτω πού να τα αναζητήσουμε, αυτό που δεν μπορούμε πάντως να φανταστούμε είναι ότι οι πάσης φύσεως τυπωμένες σελίδες ανά τον κόσμο σχηματίζουν κάτω απ' τη μύτη μας ένα αχανές, δαιδαλώδες δίκτυο, που μέσα από απίθανους συνδυασμούς και καραμπόλες χαρίζει στα Χμ μαγευτικά όσο κι απρόσμενα λεξίδια - τουτέστιν ταξίδια μέσα απ' τις λέξεις. Μια θεότρελη περιπέτεια περιπλάνησης, με λέξεις-διακτινιστές, λέξεις απλωμένες σε μανταλάκια, λέξεις πακεταρισμένες σε βαλίτσες, πλημμυρισμένες σελίδες, πόσιμα μελάνια, μουσικές νότες, σύννεφα σκέψης, θα μας οδηγήσει από το Λονδίνο σ' ένα δωρεάν τουρ στη μισή Ευρώπη κι όχι μόνο, και θα μας μάθει τον τρόπο να ταξιδεύουμε μέσα από τις σελίδες. 

 

Αν θα πρέπει να συνοψίσουμε σε μια φράση τι αντιπροσωπεύουν οι Ανακαλύψεις του Έγκμοντ Κλαβιέ, αυτό σίγουρα είναι η χαρά, το πανηγύρι της γραφής και της αναγνωστικής εμπειρίας: Η Κατερίνα Κρις προσγειώνει τα "έπεα πτερόεντα" στο χαρτί όχι για να τα φυλακίσει, αλλά για να τους χαρίσει νέες διαστάσεις. Γιατί, όπως μας λέει, η επαφή με το γραπτό κείμενο δεν είναι μια επίπεδη, μονοδιάστατη εμπειρία: έχει λόφους, βουνά, χαράδρες, χρώματα, νερά, ανατροπές, πάνω απ' όλα ζωντανούς κατοίκους που χτίζουν κάτω από τις λέξεις έναν δικό τους, εναλλακτικό και διασκεδαστικό κόσμο. Έναν κόσμο που δεν είναι ούτε υπόγειος ούτε σκοτεινός ούτε απομονωμένος, αλλά που μέσα απ' τους δικούς του κώδικες επικοινωνίας αποδεικνύεται πολύ πιο εξωστρεφής και ενδιαφέρων απ' τον δικό μας. Έναν κόσμο που δεν προσφέρει απλώς εμπειρίες, γνώσεις, περιπέτειες, αλλά και τις γεννά: Τα Χμ δεν είναι μονάχα το κίνητρο για να ταξιδέψουμε μέσα στις σελίδες, είναι η γενεσιουργός αιτία της έμπνευσης, του ίδιου του κειμένου. Η ψυχή του κειμένου.  

 

Σε μια σειρά αυτοαναφορικών βιβλίων για παιδιά, όπου πραγματικός πρωταγωνιστής είναι το ίδιο το κείμενο, καθοριστικό ρόλο παίζει η οπτική του μορφή. Η διπλή ιδιότητα της Κρις ως συγγραφέα και εικονογράφου υπηρετεί ιδανικά τις δημιουργικές προθέσεις της, αφού σκίτσο και κείμενο μπερδεύονται σε ένα αέναο παιχνίδι χρωμάτων, εναλλασσόμενων γραμματοσειρών, επεξηγήσεων, διευκρινίσεων, ερμηνειών, σχολιαστικής διάθεσης, αλληλοσυμπλήρωσης ή κι αλληλοϋπονόμευσης. Με τον τρόπο αυτό, η Κρις γεννά δυο βιβλία ολοζώντανα, σπαρταριστά. Αυτοαναφορικά και αυτοσαρκαστικά. Αλλά και ανοιχτά στην παιγνιώδη διάθεση του αναγνώστη, στο διάλογο μαζί του. Δυο βιβλία όπου η φαντασία δε γίνεται μέσον ή όχημα. Ανασαίνει σε κάθε σελίδα. Αλήθεια, υπάρχει καλύτερη απόδειξη απ' αυτή για την ύπαρξη των ζωντανών κατοίκων των σελίδων, των Χμ; 

 

 

Κλείνοντας το πρώτο βιβλίο με τις περιπέτειες του Έγκμοντ, έτρεξα γραμμή να αγοράσω το δεύτερο. Με προσμονή, αλλά  και με τον ανεπαίσθητο, ενδόμυχο φόβο ότι ίσως ο Λεξιδιώτης να μην ήταν άλλο από τα απόνερα του Πρώτου Χμ. Κλείνοντας το δεύτερο βιβλίο, ήμουν πια περίπου βέβαιη ότι ο Έγκμοντ έχει να μας χαρίσει στο μέλλον ακόμα μεγαλύτερες συγκινήσεις, σε μια αναγνωστική περιπέτεια που, αν συνεχίσει να βαδίζει στα χνάρια των δυο πρώτων βιβλίων της σειράς, θα 'ταν ιδανικό να φτάσει πολύ, πολύ μακριά. Ως εκεί που αντέχει η φαντασία!