Éric Puybaret, Ο φεγγαροσκεπαστής

Μετάφραση: Μαρία Αγγελίδου, Εκδόσεις Αίσωπος (από 4 ετών)

 

Με ένα εξαιρετικό εύρημα ξεκινάει το βιβλίο του ο Éric Puybaret, συστήνοντάς μας ένα πολύ ενδιαφέρον επάγγελμα, την ύπαρξη του οποίου οι περισσότεροι από μας πάω στοίχημα ότι δεν είχαμε καν υποψιαστεί: το επάγγελμα του φεγγαροσκεπαστή! Δύσκολη δουλειά, που απαιτεί ειδικές σπουδές στη Μεγάλη του Κόσμου Σχολή αλλά και περίσσια επιδεξιότητα. Δεν είναι απλό πράγμα άλλωστε να σκεπάζεις κάθε βράδυ το φεγγάρι μ' ένα σεντόνι για να το κρύψεις ολόκληρο ή έστω ένα κομμάτι του. Μάλιστα, κάτι τέτοιες δουλειές χρειάζονται, πέρα από ειδικές γνώσεις και έμφυτο ταλέντο, και μια σταλιά μαγείας, κι αυτή την εξασφαλίζει μια μαγική καραμέλα που κάνει τον εκάστοτε φεγγαροσκεπαστή ανάλαφρο για να μπορεί να φτάσει τη σελήνη.

 

Κάπως έτσι αρχίζουν τα βάσανα του μικρού άρτι αποφοιτήσαντος φεγγαροσκεπαστή που ακούει στο όνομα Τιμολέων, ο οποίος έρχεται να αντικαταστήσει τον κουρασμένο από τρεις αιώνες δουλειάς προκάτοχό του, γερο-Ναπολέοντα. Ο Τιμολέων χάνει τη μαγική καραμέλα του κι αναζητά, με τη βοήθεια μιας σειράς πρόθυμων συμμάχων, έναν τρόπο για να φτάσει στο φεγγάρι: επιστρατεύονται με τη σειρά ένα χάρτινο αεροπλανάκι, ένας τεράστιος χαρταετός, δυο θεόρατα ελατήρια, μια πελώρια σαπουνόφουσκα, ένα σμήνος σπουργίτες, ένας σφαιροβόλος, μια σφεντόνα... Τίποτα και κανείς όμως δεν κατορθώνει να στείλει στο φεγγάρι τον μικρό φεγγαροσκεπαστή. Και τότε αποφασίζουν όλοι να ενώσουν τις δυνάμεις τους μπροστά στον κοινό σκοπό, φτιάχνοντας μια ανθρώπινη σκάλα, στην κορυφή της οποίας στέκει ο Τιμολέων!

Το φινάλε -ένας ύμνος στην ανθρώπινη αλληλεγγύη- μπορεί να μην είναι το πιο αναπάντεχο του κόσμου - άλλωστε την ιδέα της ανθρώπινης σκάλας κάπου την έχουμε ξαναδεί, κάπου την έχουμε ξανακούσει. Ωστόσο το θέμα σ' ένα βιβλίο -και μάλιστα παιδικό- δεν είναι μονάχα το τι λες αλλά και το πώς το λες, κι ακόμα περισσότερο το πώς το δείχνεις.

Κι ο Φεγγαροσκεπαστής είναι ένα αληθινό εικαστικό επίτευγμα, διαθέτοντας μια εικονογράφηση που θα μπορούσε να σταθεί ολομόναχη, χωρίς ούτε μια αράδα κειμένου: Με μια πόλη μαγική, κόκκινες σκεπές και καλντερίμια λουσμένα στο φως του φεγγαριού, με ένα ατέρμονο παιχνίδι φωτός και σκιάς, κι όλες τις αποχρώσεις της νύχτας να ντύνουν ουρανό και γη. Οι ανθρώπινες μορφές, τις περισσότερες φορές με τη σκιά τους να τις συνοδεύει ακούραστη, θυμίζουν ξύλινες κούκλες, με κινήσεις που παραπέμπουν σε μαριονέτες. Σε κάποια σαλόνια του βιβλίου μάλιστα η αίσθηση αυτή επιτείνεται από τα διαδοχικά καρέ, το ένα δίπλα στο άλλο, με τα οποία ο συγγραφέας και εικονογράφος επιλέγει να αποδώσει την κίνηση των χαρακτήρων.

Όσο για το κείμενο, ακολουθεί πειθήνια τα τερτίπια της εικόνας: άλλοτε καμπυλώνοντας στο σχήμα του μισοφέγγαρου, άλλοτε φωλιάζοντας μέσα σ' ένα ολόγιομο φεγγάρι, άλλοτε ακολουθώντας το σχήμα και τις κινήσεις των αντικειμένων. Κι όταν δεν αρκεί μια απλή σελίδα για να χωρέσει ολόκληρη η ανθρώπινη σκάλα που φτάνει ίσαμε το φεγγάρι, από πάνω της ξεφυτρώνει μια δεύτερη σελίδα, καταρρίπτοντας τους νόμους της ορθόδοξης ανάπτυξης του βιβλίου. Το ζητούμενο άλλωστε δεν είναι να στριμωχτεί η ιστορία σε συμβατικές προδιαγραφές, αλλά να φτιαχτεί ένα βιβλίο με τρόπο τέτοιο ώστε να μην τραυματιστεί στο ελάχιστο η εικαστική της αρτιότητα. 

Ξαναδιάβασα προχτές το Φεγγαροσκεπαστή ύστερα από δυο ολόκληρα χρόνια. Είναι ένα από τα ελάχιστα βιβλία που έχω αγοράσει χωρίς δεύτερη ματιά, παρασυρμένη από τον τίτλο και το εξώφυλλο. Ξεφυλλίζοντας τις σελίδες του, χαζεύοντας την εικονογράφησή του, ακολουθώντας το κείμενό του σε ανηφόρες, κατηφόρες, λοξές και καμπύλες διαδρομές, ένιωσα την ίδια συγκίνηση που με είχε κατακλύσει και στην πρώτη ανάγνωση: Για μια ιστορία που μιλάει για πανανθρώπινες αξίες χωρίς να κραυγάζει διδαχές. Αλλά και για μια εικονογράφηση που είναι από μόνη της αυτή η ιστορία. Με μοναδικό της όπλο την ακατανίκητη αλήθεια της ομορφιάς της.