Ταξίδι στο όνειρο, στο αναπάντεχο, στο ανεξερεύνητο

Τέσσερα εικονογραφημένα βιβλία που με βρήκαν λίγο πριν σηκωθεί η αυλαία της νέας χρονιάς. Η μικρή Αμέλια που λαχταρά να εξερευνήσει τους αιθέρες. Ένα αγόρι που ανακαλύπτει τον έρωτα. Πέντε μύγες που αναζητούν νέες δυνατότητες χρήσης μιας τρομπέτας. Και μια δημιουργός που για μιαν ακόμα φορά διερευνά τα όρια της έννοιας βιβλίο. Τέσσερα βιβλία που δίνουν ραντεβού με το όνειρο, το αναπάντεχο, το ανεξερεύνητο. Ιδανικά υλικά για να μπει με το δεξί το 2018.

• Μάρα νταλ Κόρσο - Ντανιέλα Βολπάρι, Αμέλια, το κορίτσι που έμαθε να πετάει, απόδοση: Γεωργία Τσάκωνα, Εκδόσεις Φουρφούρι, Αθήνα 2017
• Ίνγκριντ Σαμπέρ, Γκουρίντι, Τη μέρα που μεταμορφώθηκα σε πουλί, μετάφραση Μαρία Παπαγιάννη, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2017
• Ingrid Chabbert - Guridi, 5 μύγες και μια τρομπέτα, μετάφραση Μαριάννα Ψύχαλου, Μικρή Σελήνη, Αθήνα 2017
• Isol, Είναι καλό να έχεις ένα παπάκι, μετάφραση Μαργαρίτα Μέλμπεργκ, Μάρτης, Αθήνα 2017 

Η Αμέλια Έρχαρτ ήταν η πρώτη γυναίκα πιλότος που διέσχισε μόνη τον Ατλαντικό ωκεανό το 1932. Το βιβλίο των Μάρα νταλ Κόρσο και Ντανιέλα Βολπάρι μάς γνωρίζει τη δεκάχρονη Αμέλια, ένα αντισυμβατικό κορίτσι που διψά για περιπέτεια και δράση. Σε πρώτο πρόσωπο, η ηρωίδα του βιβλίου περιγράφει τις εξερευνήσεις της στους αγρούς και στα λιβάδια γύρω από το σπίτι της, τον θαυμασμό της για γυναίκες που έχουν πετύχει σπουδαία πράγματα, τις πρώτες της, αφελείς απόπειρες να πραγματοποιήσει το μεγάλο της όνειρο, που είναι να πετάξει. Στις λιγοστές γραμμές του κειμένου αποτυπώνεται η λαχτάρα της μικρής, που σε κάθε εικόνα, σε κάθε στιγμή, σε κάθε εμπειρία, ακόμα και σε κάθε αποτυχία, μοιάζει να ανακαλύπτει νέους τρόπους, νέες αφορμές για να αγγίξει το όνειρο.

 

Ζωηρή, πολύχρωμη εικονογράφηση, που αποτυπώνει με ευκρίνεια το περιβάλλον και την εποχή που μεγαλώνει η Αμέλια, ζωντανεύει τον περιπετειώδη και παράτολμο χαρακτήρα της και δίνει ονειρική διάσταση στις μικρές στιγμές της καθημερινότητάς της.

Ένα ενδιαφέρον και κατατοπιστικό σημείωμα στο τέλος του βιβλίου, συνοδευόμενο από φωτογραφικό υλικό, μας συστήνει την ενήλικη Αμέλια, που μπόρεσε τελικά να κάνει το παιδικό της όνειρο πραγματικότητα.

Ένα πολύ ιδιαίτερο βιβλίο, με ήρωα και αφηγητή ένα αγόρι που μας μιλάει για την πρώτη φορά που ερωτεύτηκε – πρώτη μέρα στο σχολείο, τη συμμαθήτριά του που ακούει στο όνομα Φωτεινή. Η συγγραφέας, χωρίς πολλά λόγια, αποτυπώνει την κλιμάκωση των συναισθημάτων του παιδιού – την αρχική ευφορία, τη συνειδητοποίηση, την επιθυμία του να γίνει ορατό και να προσεγγίσει το αντικείμενο του έρωτά του αγαπώντας κι αυτός όσα αγαπά εκείνη, φτάνοντας να μεταμορφωθεί σε πουλί για χάρη της, παρακάμπτοντας εμπόδια, παραβλέποντας κοροϊδίες και παράξενα βλέμματα.

Μινιμαλιστική εικονογράφηση, ως επί το πλείστον ασπρόμαυρη, με ελάχιστες πινελιές χρώματος, που άλλοτε υπαινικτικά μάς υποψιάζει για τη συνέχεια –τη μεταμόρφωση του ήρωα σε πουλί–, άλλοτε αισθητά διαφοροποιείται από τη γραμμή του κειμένου – αποτυπώνοντας με ένα απλό σκίτσο τη Φωτεινή, χωρίς τα πουλιά που, σύμφωνα με το κείμενο, υπάρχουν στα μαλλιά ή στα ρούχα της.

Ένα αθόρυβα τρυφερό βιβλίο, που, χωρίς κορόνες και συναισθηματικές εξάρσεις, βοηθά τα παιδιά να εξερευνήσουν και να εξοικειωθούν με συναισθήματα που στα μάτια τους φαντάζουν μυστηριώδη κι ακατανόητα.

Πέντε αργόσχολες μύγες ανακαλύπτουν μια τρομπέτα, χωρίς ωστόσο να μπορούν να αντιληφθούν περί τίνος πρόκειται. Μην είναι τηλεσκόπιο; Ή μήπως σκουπόξυλο; Καπέλο ίσως ή οδοντόβουρτσα; Βάζο, βάρκα, τι τέλος πάντων; Καθεμιά τής αποδίδει και μια χρηστική ιδιότητα που εντέλει δεν αποδεικνύεται και τόσο χρηστική, ώσπου στο τέλος ένα φύσημα αρκεί για να αποκαλυφθεί επιτέλους ότι πρόκειται για μουσικό όργανο. Άραγε οι μύγες θα εκτιμήσουν τη μελωδία που βγαίνει από το αλλόκοτο κίτρινο αντικείμενο; Μια λιτά ειπωμένη ιστορία, γεμάτη χιούμορ, ανατροπές και υποδόρια φιλοσοφική διάθεση: Πόσες και πόσο διαφορετικές μπορεί να είναι οι οπτικές μας στον κόσμο; Πόσο σχετική μπορεί να είναι η χρηστική κι αισθητική αξία ενός αντικειμένου; Πόσο συμβατικά ή μη μπορούν να είναι τα όρια μιας ιστορίας;

Ο Guridi κι εδώ εικονογραφεί μινιμαλιστικά, με το μαύρο των μυγών και το κίτρινο της τρομπέτας να κυριαρχούν, χωρίς να λείπουν και κάποια άλλα επιμέρους χρώματα – με το κόκκινο των δυο πρώτων σαλονιών να έρχεται σε αντίθεση με το μαύρο και να τονίζει την ευφορία των μουσικόφιλων ιδιοκτητών του σπιτιού και το γαλάζιο να αποτυπώνει χιουμοριστικά την επαφή των εντόμων με το νερό.

Ευφυές χιούμορ, αστείρευτη φαντασία, ευρηματικότητα, κι ένα βιβλίο που είμαι σίγουρη ότι θα ενθουσιάσει τα παιδιά και θα αποδειχτεί πολύτιμο στα χέρια γονιών και δασκάλων.

Η Isol είναι μια ιδιαίτερα ανήσυχη δημιουργός που όχι σπάνια διερευνά τα όρια και τις δυνατότητες της έννοιας βιβλίο. Το Είναι καλό να έχεις ένα παπάκι αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της δημιουργικής της πλευράς, αφού πρόκειται για ένα αναδιπλούμενο βιβλίο που ανοίγει σαν φυσαρμόνικα, στο οποίο ένα αγοράκι περιγράφει τη σχέση του με το πλαστικό παπάκι του μέσα από σύντομες φράσεις και απλά σκίτσα βαλμένα σε κίτρινο φόντο: το έχει για κούνια, για καπέλο, για πίπα, για σφυρίχτρα κτλ. Φτάνοντας στο τέλος του βιβλίου, ανακαλύπτουμε ότι βρισκόμαστε ενώπιον ενός δεύτερου, του Είναι καλό να έχεις ένα αγοράκι, που, στην πίσω πλευρά και σε γαλάζιο φόντο αυτή τη φορά, περιγράφει με τα λόγια του παπιού-παιχνιδιού, συνοδευόμενα από πανομοιότυπα σκίτσα με εκείνα της αφήγησης του μικρού αγοριού, τη σχέση του με το αγόρι – το παιδί τού κάνει μασάζ στην πλάτη, το παπάκι έχει το αγόρι για να βλέπει μακριά, για να του δίνει φιλάκια κτλ.

Πέρα από τον ευρηματικό από τεχνική άποψη χαρακτήρα του βιβλίου, η Αργεντινή δημιουργός μάς χαρίζει και δυο εντελώς διαφορετικές λεκτικές εκδοχές, δυο διαφορετικές ιστορίες στην ουσία, που αφορμώνται από τις ίδιες εικόνες. Υπογραμμίζοντας ευφυώς όχι μόνο τη σημασία της διαφορετικής, έως εκ διαμέτρου αντίθετης οπτικής αλλά και την αξία της συνύπαρξης και αλληλοβοήθειας δυο αμοιβαία συμπληρωματικών, αν και πολύ διαφορετικών μεταξύ τους, χαρακτήρων.   

Ένα απλό φαινομενικά, αλλά πολυδιάστατο τελικά και εντυπωσιακό στην πλήρη του ανάπτυξη βιβλιοπαιχνίδι, από μια σπουδαία δημιουργό που δεν παύει να μας εκπλήσσει διαρκώς με τις δουλειές της.