Εναλλακτικά γουρουνάκια

• Τζόναθαν Έμμετ, Πετάει πετάει το γουρουνάκι, εικονογράφηση Στιβ Κοξ, μετάφραση Φίλιππος Μανδηλαράς, Πατάκης, Αθήνα 2005 (από 3 ετών)

• Ευγένιος Τριβιζάς, Τα τρία μικρά λυκάκια, εικονογράφηση Έ. Οξένμπερυ, Μίνωας, Αθήνα 1993 (από 3 ετών)

• Daniel Napp, Το Σούπερ-Ντούπερ Γουρουνάκι! μετάφραση Ε. Γεωργούλα, Αερόστατο, Αθήνα 2009 (από 3 ετών)

Μια φίλη μου μου έστειλε προ ημερών ένα email γεμάτο παράπονα. Τον τελευταίο καιρό, λέει, παραμελώ τα τρίχρονα και τα τετράχρονα και το 'χω ρίξει αποκλειστικά στα βιβλία για μεγαλύτερα παιδιά. Το δίκιο της βουνό. Αυτή λοιπόν εδώ η ανάρτηση είναι κάτι σαν παραγγελιά, κομμένη και ραμμένη στα μέτρα τα δικά της και του πιτσιρικά της: γεμάτη ανατροπή, δράση, εναλλακτικό πνεύμα.

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι μέρες τώρα γυρόφερνα τη βιβλιοθήκη της κόρης μου με σκοπό να αλιεύσω οτιδήποτε διαθέτουμε σε γουρουνάκι. Κι αυτό γιατί όλη την τελευταία τριετία με έχει εντυπωσιάσει ο βαθμός στον οποίο η σύγχρονη παιδική λογοτεχνία έχει παρέμβει δημιουργικά στη μάλλον μονοσήμαντη παρουσία των συμπαθέστατων αυτών ζώων στα παραδοσιακά παραμύθια.

Στο παρελθόν είχα αναφερθεί στο Μελέτη και στα τρία γουρουνάκια του Ζοφρουά ντε Πεννάρ. Σας παραπέμπω σε εκείνη την πρώτη μου ανάρτηση χωρίς να προτίθεμαι να επαναληφθώ εδώ. Θα πω μόνο ότι τόσο ο πρώτος όσο και τα δεύτερα αίρουν τα παραδοσιακά στερεότυπα και βγαίνουν νικητές στην αναμέτρηση με το λύκο μέσα από εναλλακτικούς δρόμους: Ο Μελέτης από το Γεύμα των λύκων είναι ένας πολυτάλαντος, ατρόμητος και ευρηματικός τύπος, οι γνώσεις και ο γοητευτικός χαρακτήρας του οποίου σκλαβώνουν μια ολόκληρη λυκοοικογένεια. Τα δε τρία γουρουνάκια από το Ο λύκος... και τα τρία γουρουνάκια χαράζουν μια πετυχημένη πορεία στο χώρο της τέχνης, κι εντέλει είναι η υψηλή δημοφιλία τους που θα λειτουργήσει ως διαβατήριο για την επιβίωσή τους.

Οι γουρουνοχαρακτήρες και οι γουρουνοϊστορίες που ακολουθούν εδώ διαχειρίζονται με ενδιαφέροντα όσο και διαφορετικό κατά περίπτωση τρόπο παραδοσιακές εκδοχές και στερεότυπα, κι αν έχουν κάτι κοινό μεταξύ τους, αυτό είναι το γέλιο που χαρίζουν στο αναγνωστικό τους κοινό. Για πάμε...

Προεκτείνοντας το μύθο: Τζόναθαν Έμμετ - Στιβ Κοξ, Πετάει πετάει το γουρουνάκι

Στο βιβλίο των Έμμετ-Κοξ η βάση στην οποία χτίζεται η ιστορία είναι η παραδοσιακή κόντρα λύκου και γουρουνιών. Έχουμε δηλαδή να κάνουμε με κάτι σαν σίκουελ. Ο λύκος, μες στη λύσσα και την τσαντίλα του για την καταφανή ήττα και ταπείνωσή του από τα γουρούνια στο γνωστό κλασικό παραμύθι, αποφασίζει να πάρει την εκδίκησή του συμμετέχοντας σε αεροπορικούς αγώνες κόντρα στα τρία γουρουνάκια, τα οποία στην ιστορία των Έμμετ-Κοξ έχουν ονόματα απολύτως προσδιοριστικά των πνευματικών τους ικανοτήτων: Μπουμπουνίτσος, Ξεχασάκης και Διαβαστερούλης... Όπως γίνεται αντιληπτό, μπορεί τα συμπαθή γουρουνάκια να έχουν περάσει από την οικοδομική τέχνη στην επιστήμη της αεροναυπηγικής, δεν αποφεύγουν πάντως -τουλάχιστον τα δύο στα τρία- τα λάθη και τις αβλεψίες του παρελθόντος, με αποτέλεσμα εύκολα να φάνε τη σκόνη του πανούργου λύκου Ονούφριου. Ο Διαβαστερούλης είναι αυτός που θα βγάλει και πάλι το φίδι από την τρύπα σε μια ιστορία που δε φείδεται αερομαχιών, άφθονου σασπένς και τεχνολογικών εφέ. 

 

Ανατρέποντας το μύθο: Ευγένιος Τριβιζάς, Τα τρία μικρά λυκάκια

Δεν έχω να προσθέσω πολλά σε όσα έχουν ήδη ειπωθεί όλα αυτά τα χρόνια για ένα από τα πιο διάσημα βιβλία του Τριβιζά, το οποίο αποτελεί και ένα από τα σημαντικότερα παραδείγματα ανατροπής στερεοτύπων και δημιουργικής παρέμβασης στην παραμυθική παράδοση. Εδώ ο κακός είναι ο Ρούνι-Ρούνι, το ύπουλο, κακό γουρούνι, που καταδιώκει αλύπητα τρία μικρά λυκάκια γκρεμίζοντάς τους άπειρες φορές το σπιτάκι που αυτά προσπαθούν να χτίσουν επιστρατεύοντας σφυριά, κομπρεσέρ, δυναμίτες, ό,τι τέλος πάντων βρεθεί στο δρόμο του. Όπως σε όλα τα βιβλία του Τριβιζά, έτσι κι εδώ το ανατρεπτικό εμφανίζεται ως κάτι το αυτονόητο και δεδομένο, χωρίς πολλές πολλές εξηγήσεις και φλυαρίες. Το δε αίσιο τέλος, με την καταλυτική μεταστροφή του χαρακτήρα του Ρούνι-Ρούνι, δεν είναι απόρροια κάποιας εσωτερικής διεργασίας, αλλά της μαγικής επενέργειας της ευωδιάς των λουλουδιών πάνω του, που θα τον μεταλλάξει διαμιάς σε καλό γουρούνι.

 

Πέρα από το μύθο: Daniel Napp, Το Σούπερ-Ντούπερ Γουρουνάκι!

 

Εδώ δεν υπάρχει μύθος να ανατραπεί ή να αποτελέσει το γόνιμο υπέδαφος της ιστορίας. Ο ήρωας του βιβλίου είναι ένα γουρουνάκι που παραπέμπει ως ένα βαθμό στο θρυλικό Οβελίξ: Όπως εκείνος έπεσε στο καζάνι με το μαγικό ζωμό, έτσι και το γουρουνάκι της ιστορίας μας, ο Τροφαντούλης, έπεσε μέσα σ' ένα βαρέλι με υγρό λίπασμα, με αποτέλεσμα να αποκτήσει δυνάμεις που τον μετέτρεψαν σε ένα είδος σούπερ ήρωα. Έτσι, όταν οι πελαργοί κλέβουν το πουλόβερ της γιαγιάς Πλεχτοβελόνας, ο ήρωάς μας, παρέα με το ποντικάκι Ανακατωσούρα, σπεύδει να αποκαταστήσει την αδικία. Το τι ακολουθεί δεν περιγράφεται, καθώς το διασωθέν πουλόβερ καταλήγει στην καμινάδα του αγροτόσπιτου κι από κει και μετά κάθε απόπειρα του Τροφαντούλη να το επαναφέρει στην αρχική του κατάσταση αποδεικνύεται ιδιαιτέρως τραυματική τόσο για το πουλόβερ όσο και για το γόητρο του ήρωά μας. To φινάλε κρύβει δυο μεγάλες συγκινήσεις: τη μνημειώδη Σούπερ-Πλεχτομηχανή, έργο Ανακατωσούρα-Τροφαντούλη, εικονογραφημένη με κάθε της λεπτομέρεια από τον Daniel Napp, και τη μεγαλειώδη όσο και αυτονόητη λύση που θα δώσει στο δράμα η γιαγιά Πλεχτοβελόνα αυτοπροσώπως! Δράση, αγωνία, γέλιο κι ευρηματικό πνεύμα, το οποίο πάντως τελευταία στιγμή όλο και σε κάποια λεπτομέρεια σκοντάφτει, με απρόβλεπτες όσο και κωμικές συνέπειες.

 

 

 

Τρεις εντελώς διαφορετικές ιστορίες, από δημιουργούς με διαφορετικές εθνικότητες, καταβολές, προθέσεις και αισθητικές αντιλήψεις, που πάντως νομίζω ότι, η καθεμιά με τον τρόπο της, θα αποδειχτούν αρκούντως ψυχαγωγικές για μικρούς αλλά και μεγάλους.