Πέιτερ Χους, Χρονολόγιο - Ένα ταξίδι στην ιστορία

Κείμενα: Πέιτερ Χους και Σύλβια Φάντεν Χέιντε, εικονογράφηση: Πέιτερ Χους, μετάφραση: Μαργαρίτα Μπονάτσου, επιμέλεια, Κατερίνα Σέρβη, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2018

Μέρες τώρα ξεφυλλίζω ένα εξαιρετικό βιβλίο: το Χρονολόγιο του Πέιτερ Χους, ένα βιβλίο-ταξίδι στην ιστορία, που, μέσα σε λιγότερα από σαράντα σαλόνια, κατορθώνει να χωρέσει ολόκληρη τη διαδρομή του πλανήτη μας από τη στιγμή της δημιουργίας της ζωής ως το σήμερα: εκεί οι δεινόσαυροι, η εμφάνιση των πρώτων ανθρώπων, οι μεγάλοι πολιτισμοί, οι αυτοκρατορίες του Μεσαίωνα, οι επαναστατικές αλλαγές του δέκατου όγδοου και του δέκατου ένατου και οι μεγάλοι πόλεμοι του εικοστού αιώνα, αλλά και η 11^η Σεπτεμβρίου του 2001, το Ισλαμικό Κράτος, το προσφυγικό.

Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος με τον οποίο ο Χους μαζί με τη Σύλβια Φάντεν Χέιντε δουλεύουν το υλικό τους: σε κάθε σαλόνι μια ή δυο μικρές παράγραφοι που δίνουν το βασικό πληροφοριακό πλαίσιο –εντυπωσιακά συμπυκνωμένο κι όμως άκρως κατατοπιστικό– κι από κει και μετά σύντομες λεζάντες με επιμέρους πληροφορίες αρμονικά ενσωματωμένες στην εικονογράφηση. Μια εικονογράφηση τόσο πυκνή και περιεκτική που κατορθώνει να χωρέσει στρατούς, μάχες, πλοία, κτίρια, φυσικά τοπία, διαδοχικά στον χρόνο γεγονότα με παραδειγματική οικονομία, χαρτογραφώντας σε αρκετές περιπτώσεις ολόκληρες εποχές.

Καθώς ο ιστορικός χρόνος κινείται προς το σήμερα, το ζουμάρισμα κειμένου και εικόνας σταδιακά αυξάνεται, οι ιστορικές περίοδοι από τον 14^ο αιώνα και μετά δίνουν τη σκυτάλη σε αιώνες, οι αιώνες, με τη σειρά τους, από το 1920 και ύστερα, γίνονται δεκαετίες, χωρίς πάντως να λείπουν εμβόλιμα σαλόνια με αναφορές σε κομβικού χαρακτήρα ζητήματα, όπως οι μεγάλες εξερευνήσεις ή η διαστημική εποχή. Εύλογη επιλογή, αφού το πρόσφατο, το οικείο, το πιο κοντινό, προσφέρεται για πιο αναλυτική παρατήρηση και παρέχει μεγαλύτερο όγκο πληροφοριών, παρά το ότι ορισμένες ίσως, σε ένα βάθος χρόνου, να κριθούν περιττές, αδιάφορες, αχρείαστα επικαιρικές. Κάτι που ωστόσο δεν είμαστε ακόμα σε θέση να γνωρίζουμε με σιγουριά – κι ενδεχομένως η αναφορά των δημιουργών του βιβλίου σε ορισμένες από αυτές να κρύβει μια δόση αυτοϋπονομευτικού σκεπτικισμού. 

Το Χρονολόγιο, φυσικά, δεν είναι από μόνο του ένας πλήρης και επαρκής ιστορικός οδηγός. Είναι ένα πρώτο έναυσμα, μια ενδιαφέρουσα διαδρομή μέσα στον χρόνο που μπορεί να ενεργοποιήσει την επιθυμία για περαιτέρω μελέτη και αναζήτηση. Αναπόφευκτες οι όποιες ελλείψεις ή αδυναμίες, όπως οι περιορισμένες αναφορές σε Ασία και, κυρίως, Αφρική και Ωκεανία, συνειδητή, νομίζω, η έμφαση κυρίως σε γεγονότα και δευτερευόντως σε πρόσωπα, όπως και αναμφισβήτητη η ευρηματικότητα του Χους στην εικαστική αποτύπωσή τους. Εξαιρετική, τέλος, δουλειά από τη μεταφράστρια Μαργαρίτα Μπονάτσου, την επιμελήτρια Κατερίνα Σέρβη αλλά και από όλους όσοι δούλεψαν για να εκδοθεί αυτό το ιδιαίτερα απαιτητικό βιβλίο στη γλώσσα μας.