Όταν το χρώμα αφηγείται

• Drew Daywalt, Η μέρα που τα κραγιόνια τα παράτησαν, εικονογράφηση Oliver Jeffers, απόδοση Φίλιππος Μανδηλαράς, Εκδόσεις Ίκαρος, Αθήνα 2017
• Jim Helmore - Richard Jones, Το λευκό λιοντάρι, μετάφραση Αιμιλία Γιασεμή, Εκδόσεις Παπαδόπουλος, Αθήνα 2017
• Olga de Dios, Ρόζα το τερατάκι, μετάφραση-επιμέλεια Μαριάννα Ψύχαλου, Μικρή Σελήνη, Αθήνα 2017

Τρία υπέροχα εικονογραφημένα βιβλία στο σημερινό μενού, στα οποία κείμενο και εικόνα, σφιχταγκαλιασμένα, πλάθουν έξυπνες και αισιόδοξες ιστορίες με υλικά την απλότητα και την ευρηματικότητα. Μακριά από κάθε είδους εκζήτηση και διάθεση για ρητορείες.

Ο Ντάνκαν λατρεύει τη ζωγραφική αλλά τα κραγιόνια του έχουν άλλη άποψη. Μια μέρα λοιπόν, καθώς ανοίγει την κασετίνα του να πάρει κάποια από αυτά για να ζωγραφίσει, βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα πακέτο από γράμματα γεμάτα παράπονα. Οι φίλοι του τα κραγιόνια βεβαίως δεν έχουν όλοι τους ίδιους καημούς και τις ίδιες αγωνίες. Υπάρχει ο υπεραπασχολημένος, ο υπερβολικά τακτικός, ο παραγκωνισμένος, ο κουρασμένος, ο άδειος, ο κοντός, ο αχρησιμοποίητος, ο γυμνός… Αλλά κι ένας ευχαριστημένος πλην προβληματισμένος και δυο δεδηλωμένα κολλητοί του σε μόνιμη μεταξύ τους κόντρα… Όσο για τα παράπονά τους, είναι κάθε λογής, από εντελώς λογικά έως απολύτως εξωφρενικά. Σε καμία περίπτωση πάντως ταυτόσημα, αφού, ακόμα κι όταν αφορμώνται από την ίδια αιτία, εκφράζουν τελείως διαφορετικές αγωνίες και προβληματισμούς – και ιδού ένας υπέροχος τρόπος να μιλήσει ο συγγραφέας για την πολύπαθη διαφορετικότητα χωρίς σημαίες και ταμπούρλα. 

Ο οποίος έχει τη σπάνια τύχη να του εικονογραφεί το βιβλίο του ο μεγάλος Oliver Jeffers. Έτσι, δίπλα στο χιουμοριστικό κείμενο του Daywalt, γραμμένο «στο χέρι» με διαφορετικό σε κάθε σελίδα χρώμα, φιγουράρουν οι εικόνες του Jeffers, όμοιες με παιδικές ζωγραφιές. Τόσο πειστικές, ώστε να περιέχουν ακόμα και μολυβιές εκτός γραμμών. Με τον τρόπο ενός παιδιού, αν και ο Jeffers βάζει τη σφραγίδα του πετώντας σε ανύποπτες στιγμές χαρακτηριστικά στοιχεία της τεχνοτροπίας του. Όσο για το πώς διαχειρίζεται ο Ντάνκαν τα προβλήματα των κραγιονιών του, βρίσκοντας τελικά τη λύση, εκεί δε λειτουργεί ως πολιτικάντης που μοιράζει υποσχέσεις με την οκά, αλλά με τον αντισυμβατικό τρόπο ενός παιδιού που πλάθει τον κόσμο του με νέα υλικά. Τίποτα λιγότερο από μια εκκωφαντικά χρωματική λύση σε ένα κείμενο που μιλάει για χρώματα. Ευτυχία!

Η Σοφία κι η μαμά της πάνε να ζήσουν στο καινούριο τους σπίτι πάνω σε ένα λόφο. Η μικρή Σοφία νιώθει μοναξιά στο σπίτι με τους λευκούς τοίχους. Ως τη στιγμή που ξεπηδά από αυτούς ένα λευκό λιοντάρι. Η μικρή βρίσκει σε αυτό τον φανταστικό φίλο μια παρηγοριά στη μοναξιά της. Αλλά κι έναν αρωγό, που θα την προτρέψει να σταθεί στα πόδια της, να κάνει αληθινούς φίλους και να προσαρμοστεί γρήγορα και ομαλά στη νέα της πραγματικότητα. 

Στη λιτή ιστορία του Jim Helmore η εναλλαγή των χρωμάτων παίζει καταλυτικό ρόλο. Έτσι, το μαύρο της ανασφάλειας και του φόβου που επικρατεί στο πρώτο σαλόνι το διαδέχεται το λευκό της πλήξης και της μοναξιάς. Το εξαιρετικό εύρημα του λευκού λιονταριού που ξεπηδά μέσα από τους λευκούς τοίχους, περνώντας με ευκολία από την κατάσταση του ορατού σε κείνη του αόρατου, χαρίζει μια σειρά από εικόνες που αποτυπώνουν εύστοχα την ακροβασία της μικρής μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας. Η εισβολή των χρωμάτων στο σπίτι της, τέλος, θα σημάνει την προσαρμογή της στη νέα πραγματικότητα, τους νέους δεσμούς φιλίας και τη χαρά της συνύπαρξης – αν και, μαζί με αυτά, την απόσυρση, έστω και προσωρινή, του φανταστικού φίλου.

Μια πολύ τρυφερή ιστορία που με λίγες λέξεις και πανέμορφες εικόνες μιλάει για νέα ξεκινήματα και ρίχνει μια αισιόδοξη ματιά στις δυσκολίες προσαρμογής σε νέα περιβάλλοντα.

Η Ρόζα είναι ένα γλυκό μονόφθαλμο τερατάκι με πλατύ χαμόγελο. Για κακή της τύχη, είναι εντελώς διαφορετική από τους υπόλοιπους κατοίκους του τόπου στον οποίο ζει. Όχι μονάχα στην εμφάνιση αλλά και στις συνήθειες. Αν οι πάντες τριγύρω της είναι μικροκαμωμένοι και λευκοί, εκείνη είναι μεγαλόσωμη και ροζ. Αν οι άλλοι είναι αγέλαστοι και μίζεροι και σαν στρατιωτάκια, αυτή είναι παιχνιδιάρα και αξιαγάπητη. Και μόνη. Τo μόνο που της κρατά παρέα είναι τα όνειρά της. Κι αυτά αποφασίζει να ακολουθήσει τραβώντας τον δρόμο της με κάθε δυνατό μέσον, περνώντας από κάθε δυνατό μέρος, χωρίς να χάνει την αισιοδοξία, το χαμόγελο και το κουράγιο της. Ώσπου να φτάσει σε έναν τόπο όπου ο καθένας είναι μοναδικός και ιδιαίτερος. Τη νέα της πατρίδα.

Η Olga de Dios παίζει εξαιρετικά με το χρώμα, αφού στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου της το ζωηρό ροζ της υπέροχης ηρωίδας της αιχμαλωτίζει το βλέμμα μας. Τα ασπρόμαυρα ομοιόμορφα σκίτσα των προσώπων αλλά και του σκηνικού μοιάζουν το παράταιρο ντεκόρ ενός κόσμου που δε χωρά αυτή την πληθωρική ηρωίδα. Το χρώμα σταδιακά κερδίζει χώρο στη διάρκεια του ταξιδιού της Ρόζας, το κίτρινο και το μπλε έρχονται να συντροφέψουν το ροζ, ένα ουράνιο τόξο στρώνει το χαλί και… τα υπόλοιπα σαλόνια ως το τέλος του βιβλίου μετατρέπονται σε ένα μοναδικό πανηγύρι χρωμάτων και εικόνων που απογειώνουν τη φαντασία. Χωρίς στιγμή να απαντά στο βιβλίο ίχνος βίας, αντιπαράθεσης ή θυμού. Με την πίστη στην προσωπική επιλογή να ανοίγει δρόμους όχι μόνο σε κείνον που ακολουθεί τα θέλω του αλλά και σε όσους, εγκλωβισμένοι σε στερεότυπα, δεν παύουν να είναι ευπρόσδεκτοι στον όμορφο κόσμο του.