Βησσαρία Ζορμπά-Ραμμοπούλου, Το καλοκαίρι των Αβάρων

Εκδόσεις Κέδρος, Αθήνα 2016

Αυτό που με συνάρπαζε πάντα στη βυζαντινή και γενικότερα στη μεσαιωνική ιστορία ήταν οι αμέτρητες μετακινήσεις πληθυσμών, το διαρκές ανακάτεμα των λαών, οι αιφνίδιες εμφανίσεις άγνωστων φύλων που, αφού σκορπούσαν για ένα διάστημα τον πανικό και τον όλεθρο, φυλλορροούσαν κατόπιν εδώ κι εκεί κι εντέλει χάνονταν μες στο τεράστιο χωνευτήρι της μεσαιωνικής Ευρώπης. 

Ένας τέτοιος λαός ήταν οι Άβαροι, που τον 7ο μ.Χ. αιώνα, συμμαχώντας με τους Πέρσες, αποτέλεσαν σοβαρή απειλή όχι για τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία γενικά κι αόριστα, αλλά για την ίδια την πρωτεύουσά της, την Κωνσταντινούπολη, την οποία πολιόρκησαν εκμεταλλευόμενοι την απουσία του αυτοκράτορα Ηράκλειου. Με τα γεγονότα εκείνου του καλοκαιριού του 626 καταπιάνεται το ιστορικό μυθιστόρημα της Βησσαρίας Ζορμπά-Ραμμοπούλου Το καλοκαίρι των Αβάρων. 

Μέσα από την ιστορία τριών ορφανών αδελφών που καταφεύγουν πρόσφυγες στη Βασιλεύουσα, η συγγραφέας σκιαγραφεί την εποχή και το κλίμα της, ισορροπώντας εξαιρετικά ανάμεσα στο ιστορικό πλαίσιο, το οποίο αποδίδει με πειστικότητα χάρη στην πραγματολογική και ιστορική εγκυρότητα των πληροφοριών της αλλά και μέσα από την εκτεταμένη χρήση γλωσσικών στοιχείων της εποχής, και στο καθαρά μυθοπλασιακό κομμάτι, που αφορά ένα μεγάλο μυστήριο το οποίο καλούνται να λύσουν τα τρία παιδιά – τη σκοτεινή ιστορία μιας μικρής αλλόγλωσσης λαθρεπιβάτισσας, της Λενόρ. Οι δυο γραμμές, αυτή της ιστορίας κι εκείνη της μυθοπλασίας, διαπλέκονται κι αλληλοδιασταυρώνονται από την αρχή ως το τέλος με τρόπο ιδιαίτερα δουλεμένο, διατηρώντας αμείωτη την αγωνία και παράγοντας ένα ενδιαφέρον αφηγηματικά αποτέλεσμα.

Παρά το ότι μάλιστα πολλά έχουν αλλάξει από τον 7ο αιώνα ως τις μέρες μας σε σχέση με τι νοείται παιδική ηλικία, το γεγονός ότι οι ήρωες του βιβλίου της Ζορμπά-Ραμμοπούλου έχουν από τόσο πρώιμη ηλικία βρεθεί να αναλαμβάνουν τις τύχες της ζωής τους, να προστατεύουν μικρότερα αδέρφια, ακόμα και να πολεμούν, εύλογα θα οδηγήσει τους νεαρούς αναγνώστες σε συνειρμούς αναφορικά με τα σημερινά παιδιά πρόσφυγες, θύματα πολέμου ή και στρατιώτες. Κι από την άποψη αυτή, το Καλοκαίρι των Αβάρων ξεπερνά το αυστηρά ιστορικό του πλαίσιο θίγοντας ζητήματα διαχρονικά και πανανθρώπινα. Κάτι στο οποίο συμβάλλει και η νηφάλια, ψύχραιμη, κάθε άλλο παρά ασφυκτικά εθνοκεντρική προσέγγιση των ιστορικών γεγονότων από τη συγγραφέα.

Στα υπέρ του βιβλίου να αναφέρω και το απογειωτικό εξώφυλλο της Λέλας Στρούτση, που αιχμαλωτίζει εξαρχής στο βλέμμα και περίπου επιβάλλει στον αναγνώστη να πιάσει το βιβλίο στα χέρια του.