Τζον Μπόιν, Το αγόρι στην κορυφή του βουνού

Μετάφραση: Πετρούλα Γαβριηλίδου, Εκδόσεις Ψυχογιός, Αθήνα 2016

Ο Πιερό μεγαλώνει στη Γαλλία την εποχή ανάμεσα στους δυο μεγάλους πολέμους. Γιος Γερμανού μπαμπά, ανεπανόρθωτα τσακισμένου από την ήττα της πατρίδας του στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, και μιας Γαλλίδας μαμάς, που θα αναλάβει εξολοκλήρου τη φροντίδα του μικρού μετά τον χαμό του συζύγου της, ώσπου να χάσει κι αυτή τη μάχη με την αρρώστια. Μόνος πια, ο Πιερό θα αναγκαστεί να εγκαταλείψει τη ζωή που ήξερε, τον κολλητό του φίλο, τον μικρό Εβραίο Ανσέλ, αλλά και την ίδια του τη χώρα, για να ζήσει με την άγνωστή του αδελφή του πατέρα του, η οποία εργάζεται ως οικονόμος σε ένα μυστηριώδες σπίτι πάνω σε ένα βουνό: το σπίτι του Αδόλφου Χίτλερ. 

Γίνεται άραγε ένα παιδί να αλλάξει ζωή από τη μια μέρα στην άλλη; Και μαζί πατρίδα, όνομα, παρέες, ταυτότητα; Ο Τζον Μπόιν παρακολουθεί από κοντά τη σταδιακή μετάλλαξη του Πιερό σε Πίτερ, του Γάλλου πιτσιρικά σε Γερμανό, του φίλου του Ανσέλ σε ναζιστή. Τίποτα δεν αλλάζει από τη μια μέρα στην άλλη. Ο Πιερό, πριν φτάσει να γίνει άλλο ένα γρανάζι της ναζιστικής ιδεολογίας, θα υποστεί τη βία της, θα βιώσει μια τεράστια γκάμα συναισθημάτων για τον Φύρερ: φόβο, ανασφάλεια, δέος, θαυμασμό. Όχι ότι δε θα του δοθούν ευκαιρίες να πάρει έναν άλλο δρόμο. Στο σπίτι και στον περίγυρο που μεγαλώνει, δε λείπουν εκείνοι που διόλου δε συμπαθούν τον Φύρερ – κάποιοι μάλιστα σχεδιάζουν ακόμα και τη δολοφονία του. Ο Πίτερ ωστόσο έχει επιλέξει τη σκληρότητα και την άτεγκτη, τυφλή προσήλωση στις επιταγές του Χίτλερ, σκοτώνοντας ό,τι κι όποιον του χαρίζει ενδιαφέρον κι αγάπη, οδηγούμενος στην απαλοιφή κάθε στοιχείου της ταυτότητάς του κι εντέλει σε μια θανατερή, αυτοκαταστροφική μοναξιά.

Από αυτή την άποψη, η πορεία του μοιάζει αντίστροφη προς εκείνη ενός άλλου ήρωα του Μπόιν, του Μπρούνο στο Αγόρι με τη ριγέ πιτζάμα. Μπορεί οι δυο τους να μοιάζουν ως προς το ότι βρίσκονται από τη μια στιγμή στην άλλη σε μέρη όπου γράφονται κάποιες από τις πιο ζοφερές σελίδες του 20ού αιώνα. Διαφέρουν όμως ως προς το ότι ο προνομιούχος Μπρούνο είναι το ανύποπτο θύμα της θηριωδίας της ίδιας του της πατρίδας, του ίδιου του του πατέρα, τη στιγμή που ο Πιερό/Πίτερ καταλήγει να γίνει ο εχθρός κι ο δήμιος των δικών του ανθρώπων. Είναι ένας γνήσιος αντιήρωας, που το τέλος της ιστορίας του τον βρίσκει μόνο κι αποκαμωμένο να αναζητά εξιλέωση για το κακό που έχει κάνει. Όχι από όποιον κι όποιον – εξάλλου όλοι τον έχουν εγκαταλείψει. Έσχατο καταφύγιό του είναι εκείνος που θα αναλάβει το βαρύ έργο να τον ακούσει και να κάνει γνωστή την ιστορία του. Ο συγγραφέας του.

Άραγε, μας θέτει ο Μπόιν το ερώτημα στο τέλος του βιβλίου, μπορεί η μυθοπλασία να λειτουργήσει ως κολυμβήθρα του Σιλωάμ; Να επιστρέψει στον Πιερό, στον κάθε Πιερό, τη χαμένη του παιδικότητα, κάνοντάς τον ίσως να μοιάσει κάπως περισσότερο με τον Αιμίλιο, τον ήρωα του Έριχ Καίστνερ, σταθερή διακειμενική αναφορά στο Αγόρι στην κορυφή του βουνού; Η απάντηση, αμείλικτη και μαζί τρυφερή, όσο παράδοξα κι αν ηχεί στ’ αυτιά το πάντρεμα των δυο λέξεων, στις τελευταίες, συγκλονιστικές σελίδες αυτού του εξαιρετικού μυθιστορήματος, που απευθύνεται τόσο σε εφήβους όσο και σε ενήλικους αναγνώστες.