Γιώτα Αλεξάνδρου, Χάρης και Φάρις

Εικονογράφηση: Κατερίνα Χαδουλού, Βιβλιόφωνο, Αθήνα 2013 (από 7 ετών)

O Χάρης, ο αφηγητής της ιστορίας, στην καθημερινή διαδρομή του προς το σχολείο του ζει με τη φαντασία του συναρπαστικές περιπέτειες, μετασχηματίζοντας μέσα από τα παιχνίδια του την πραγματικότητα σε παραμυθένιο τοπίο. Ένα πρωινό θα προσέξει κάτω από ένα γεφυράκι ένα ανθρώπινο κουβάρι. Είναι ο Φάρις, ένα μικρό προσφυγάκι που έχει βρει στέγη εκεί. Ο Χάρης θα τον πλησιάσει, θα αναζητήσει σημεία επαφής παρακάμπτοντας το εμπόδιο της γλώσσας, θα τον βοηθήσει και, παρά τις δυσκολίες, τους δισταγμούς και τις μουρμούρες του κοντινού ή ευρύτερου περιβάλλοντός του, και με τη συνδρομή του ανοιχτόμυαλου Αιγυπτιώτη δασκάλου του, θα συμβάλει στην ομαλοποίηση της ζωής του ξένου παιδιού και στην ένταξή του στο τοπικό σχολείο.

Η συγγραφέας ήδη από τον τίτλο (Χάρης-Φάρις) υποδηλώνει ότι, αν δυο ονόματα τόσο διαφορετικής γλωσσικής προέλευσης ακούγονται τόσο παρόμοια, τότε σίγουρα παρόμοιοι θα είναι και οι ιδιοκτήτες τους. Πράγματι, Χάρης και Φάρις δε δυσκολεύονται να γίνουν φίλοι, και σ’ αυτό κομβικός είναι ο ρόλος που παίζει το παιχνίδι: Η συγγραφέας, βάζοντας τον ήρωά της τον Χάρη να ανακαλύπτει τον Φάρις στη διάρκεια και μέσω του φανταστικού παιχνιδιού του, του επιτρέπει να προσεγγίσει το πρόβλημα του μικρού πρόσφυγα χωρίς μελοδραματισμούς, μέσα από κώδικες επικοινωνίας πολύ διαφορετικούς από εκείνους των μεγάλων, να βρει κοινές αναφορές και ενδιαφέροντα με τον Φάρις και να αποκτήσει μια κάποια εικόνα για την παλιά ζωή του. Στο δεύτερο, πάλι, μισό του βιβλίου, η ενσωμάτωση πια του Φάρις στην πολυπολιτισμική τάξη του Χάρη τονίζεται από ένα δεύτερο συγγραφικό εύρημα, που αφορά την πολύχρωμη γιορτή της μικρής Ινδής συμμαθήτριας των δυο αγοριών, όπου παιδιά διαφορετικής καταγωγής πασαλείβονται τρισευτυχισμένα με τα χρώματα της άνοιξης, καταργώντας μέσα από τη ζωηρή πολυχρωμία τους κάθε διάκριση συναφή με το χρώμα του δέρματός τους.

Κείμενο προσεγμένο, γραμμένο με ευαισθησία και μικρές, αποφορτιστικές δόσεις χιούμορ, από τη σκοπιά του παιδιού αφηγητή. Κάποιες δυσάρεστες αλήθειες λέγονται (π.χ., η άτολμη, φοβική στάση του μπαμπά), κάποιες άλλες (η πολύ πιο σκληρή πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν συχνά οι πρόσφυγες στη χώρα μας) μένουν στη σκιά. Η εικονογράφηση της Κατερίνας Χαδουλού, γεμάτη αθώα παιδικά πρόσωπα όλων των χρωμάτων, υπηρετεί με συνέπεια τις προθέσεις μιας ιστορίας που παρουσιάζει μια αρκετά ιδανική εκδοχή της πραγματικότητας, μ’ ένα πολυπολιτισμικό σχολείο, έναν ανοιχτόμυαλο δάσκαλο, μια κοινωνία που, παρά τις μεμονωμένες παραφωνίες, εντέλει, και μάλιστα με μεγάλη ταχύτητα, λειτουργεί υποστηρικτικά για τον Φάρις. Έστω πάντως κι αν ο κόσμος του Χάρη απέχει από τη δική του πραγματικότητα, το παιδί αναγνώστης έρχεται πλησιέστερα στο δράμα των ομηλίκων του προσφύγων, συνειδητοποιώντας ότι και το ίδιο μπορεί να συμβάλει με το δικό του -έστω μικρό- τρόπο στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσής τους και στην ομαλή ενσωμάτωσή τους στην κοινωνία μας.

[Στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν τέσσερις ενότητες με καλημέρες σε εφτά γλώσσες και παιχνίδια από έξι διαφορετικές χώρες, προτάσεις για εκπαιδευτικούς και ένα κείμενο για τα ασυνόδευτα παιδιά από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.]