Μελίνα Καρακώστα, Η πριγκίπισσα των λέξεων

Εικονογράφηση Γιώργος Σγουρός, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2008 (από 7 ετών)

 

 

Η Άννα λατρεύει τις ιστορίες. Και μάλιστα τις αληθινές, αυτές που ακούει από τους ανθρώπους στο σπίτι της, στους δρόμους, στη στάση του λεωφορείου, στα καταστήματα. Με τα βιβλία, αντιθέτως, δεν τα πάει σπουδαία. Οι λέξεις εκεί μέσα φαντάζουν αργόσυρτες και δίχως φωνή, τρομακτικές. Της αρέσει να της τα διαβάζουν άλλοι, αλλά δύσκολα πια βρίσκει πρόθυμους αναγνώστες. Ένα απόγευμα που οι γονείς και η γιαγιά της λείπουν απ' το σπίτι, πέφτει στα χέρια της ένα βιβλίο που της έχει αγοράσει η μαμά της κι έχει τον τίτλο Η πριγκίπισσα των λέξεων. Τη λαχτάρα της να βρεθεί κάποιος να της το διαβάσει διαδέχεται η έκπληξη όταν βλέπει το κοριτσάκι που απεικονίζεται στο εξώφυλλο να ζωντανεύει μπροστά στα μάτια της. Η φιγούρα από το βιβλίο αυτοσυστήνεται ως πριγκίπισσα των λέξεων, οδηγεί την Άννα σε ένα γοητευτικό παιχνίδι με τα γράμματα και τις ανεξάντλητες δυνατότητές τους, ενώ παράλληλα της αφηγείται μια ιστορία για το πώς τα βιβλία δεν είναι φυλακές των λέξεων αλλά το μέσο που βρήκαν οι μαγικές ιστορίες να διασώζουν τη μοναδικότητά τους μέσα στο χρόνο.

 

Το πέρασμα από την ακρόαση στην ανάγνωση ιστοριών είναι μια συναρπαστική υπόθεση. Μόνο που, για αρκετά παιδιά, ανάμεσα στην πρώτη και στη δεύτερη χάσκει ένα πελώριο κενό, που μετατρέπει την απόλαυση σε βασανιστήριο. Ίσως γιατί κανείς δεν έχει μπει στη διαδικασία να τους μιλήσει για το αέναο παιχνίδι των γραμμάτων, ούτε για το πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος τους ως θεματοφυλάκων της γνώσης και της φαντασίας. Ίσως γιατί την εκπαίδευσή τους έχει αναλάβει ένα σύστημα που αρνιέται να συνδέσει εαυτό με τη χαρά της ανακάλυψης, μην πω με τη χαρά εν γένει. Η Άννα, για παράδειγμα, δεν είναι ένα αδιάφορο παιδί. Αγαπάει τις ιστορίες, γαντζώνεται ακόμα κι από κουβέντες που ακούει στο δρόμο, αναζητώντας σε αυτές νέες εμπειρίες και ακούσματα.Η στρέβλωση στο κεφάλι της αφορά αποκλειστικά και μόνο το γραπτό κείμενο. Και μάλιστα το γραπτό κείμενο ως κάτι άψυχο, απρόσωπο και αβάσταχτα μοναχικό. Γιατί η Άννα μέσα από το άκουσμα ιστοριών αναζητά και μια παρέα, μια ανθρώπινη επαφή. Είναι το μοναχοπαίδι της πόλης, εγκλωβισμένο σ' ένα σπίτι γεμάτο πολυάσχολους ενήλικες, που οι δουλειές κι οι υποχρεώσεις τους δεν τους αφήνουν πολύ χρόνο να αφιερώσουν στη μικρή. Έτσι, η μοναχική ανάγνωση βιβλίων στο δωμάτιό της γίνεται στο μυαλουδάκι της η εύκολη λύση, το πάρκιν στο οποίο την παρατάνε οι δικοί της για να την ξεφορτωθούν. 

 

Η πριγκίπισσα των λέξεων, με τον αβίαστο, παιχνιδιάρικο τρόπο της, έρχεται να καλύψει το χάσμα ακρόασης-ανάγνωσης, μετατρέποντας τη δεύτερη σε πανηγύρι. Ταυτόχρονα, βοηθάει την Άννα να ανακαλύψει στα βιβλία παρέες και ζωντανούς χαρακτήρες που θα την κάνουν να ξεχάσει τη μοναξιά της. Στο τέλος της ιστορίας, όταν η μαμά πηγαίνει στο δωμάτιο της Άννας το βράδυ να της διαβάσει το βιβλίο, η μικρή της απαντάει ότι το έχει ήδη διαβάσει. Κι αυτή η κουβέντα είναι απολύτως διφορούμενη: άραγε η Άννα διάβασε και μόνη της την ιστορία αφού αποχωρίστηκε από την πριγκίπισσα ή μήπως κι η ίδια η συνάντηση με την πριγκίπισσα δεν ήταν άλλο από το ζωντάνεμα μιας συναρπαστικής ιστορίας, προϊόν της αναγνωστικής απόλαυσης μιας εξημμένης παιδικής φαντασίας; Ανεξάρτητα απο αυτό, η φίλη μας στο φινάλε αντιλαμβάνεται ότι ακόμα και ως αναγνώστρια μπορεί να βρει παρέα σε πρόθυμους ακροατές, όπως η μαμά της. Γι' αυτό και της διαβάζει την ιστορία η ίδια, σε μια αντιστροφή των ρόλων αναγνώστη-ακροατή. 

 

Η πανέξυπνη εικονογράφηση ακολουθεί κατά βήμα τα γλωσσικά παιχνίδια της πριγκίπισσας, σκορπώντας εδώ κι εκεί γράμματα και λέξεις, "χτίζοντας" από λέξεις μορφές, λουλούδια, αστέρια, καρδιές, αερόστατα κι ό,τι άλλο βάλει ο νους, ζωντανεύοντας με χειμαρρώδη τρόπο την ποιητική ιστορία της πριγκίπισσας και παρασύροντας την Άννα, μαζί κι εμάς, σε μια βουτιά στο μαγικό κόσμο της γλώσσας.

Η Πριγκίπισσα των λέξεων είναι ένα βιβλίο όχι μονάχα για τη φιλαναγνωσία, αλλά και για τις παιδικές ανασφάλειες, τη μοναξιά, την ανάγκη ενός παιδιού για συντροφιά, διέξοδο, νέες, συναρπαστικές εμπειρίες. Μια έξυπνη, τρυφερή ιστορία από μια συγγραφέα που δε βρίσκεται πια κοντά μας. Η Μελίνα Καρακώστα, μουσικός, μεταφράστρια -μεταξύ άλλων και του Μικρού Νικόλα-, συγγραφέας, ένας άνθρωπος που δεν είχε σκοτώσει το παιδί μέσα του, χάθηκε πρόωρα κι αιφνίδια πριν από πέντε ακριβώς χρόνια (30 Οκτωβρίου 2007). Την Πριγκίπισσα των λέξεων, βιβλίο που εκδόθηκε μετά το θάνατό της, την αφιερώνει -αυτονόητα- στη βασίλισσα των λέξεων, τη μητέρα της, Ζωρζ Σαρή.