Fabrizio Silei, Maurizio A. C. Quarello, Οφσάιντ, Ματίας Ζίντελαρ, Ο Μότσαρτ του ποδοσφαίρου

Μετάφραση: Ελένη Κατσαμά & Φίλιππος Μανδηλαράς, Εκδόσεις Κόκκινο, Καλαμάτα 2014 (από 8 ετών)

 

 

Χρονιά Μουντιάλ η φετινή, και δεν μπορώ να μη σκεφτώ ότι οι περισσότερες από τις σπουδαίες εθνικές ομάδες που έλαμψαν κατά καιρούς στο ποδοσφαιρικό στερέωμα, ανεξάρτητα από το αν τελικά κέρδισαν κάποιον παγκόσμιο ή ευρωπαϊκό τίτλο, είχαν έναν μεγάλο ηγέτη, έναν ποδοσφαιριστή από αυτούς που λέμε ότι κάνουν τη διαφορά, αφήνοντας ανεξίτηλα τα ίχνη του ταλέντου τους στις μνήμες των φιλάθλων. Γι’ αυτό και μιλάμε για τη Βραζιλία του Πελέ, την Αργεντινή του Μαραντόνα, την Ολλανδία του Κρόιφ, τη Γαλλία του Πλατινί ή, αργότερα, του Ζιντάν… Μια τέτοια περίπτωση ποδοσφαιριστή ήταν κι ο Ματίας Ζίντελαρ, ο αποκαλούμενος «χάρτινος άνθρωπος», ένας αέρινος σέντερ φορ, ηγέτης της προπολεμικής μεγάλης εθνικής ομάδας της Αυστρίας. Όταν η Αυστρία «προσαρτήθηκε» στη ναζιστική Γερμανία, ο Ζίντελαρ, παρά τις πιέσεις που δέχτηκε από το χιτλερικό καθεστώς, αρνήθηκε να αγωνιστεί στην ενιαία πλέον εθνική ομάδα των δύο χωρών, ενώ στον αγώνα που διοργανώθηκε για τον «εορτασμό» του Άνσλους, παρά το ότι είχε προσυμφωνηθεί να λήξει ισόπαλος, ο ίδιος σκόραρε το πρώτο από τα δύο γκολ της νίκης των συμπατριωτών του. Η αντιναζιστική του στάση είχε ως αποτέλεσμα τον περίεργο θάνατο του ίδιου και της αρραβωνιαστικιάς του λίγους μήνες αργότερα.

Το βιβλίο Οφσάιντ, από τους δημιουργούς του Λεωφορείου της Ρόζας, εστιάζει στην περίοδο λίγο πριν από τον μεγάλο αγώνα μεταξύ Αυστριακών και Γερμανών και ως τον θάνατο του Ζίντελαρ, παρακολουθώντας τα γεγονότα από την οπτική ενός πατέρα κι ενός γιου, θαυμαστών του Αυστριακού ποδοσφαιριστή. Η απλοϊκή, σχηματική αντίληψη του μικρού Μάρκους, που, με την παιδική του αφέλεια και ποτισμένος από τη ναζιστική προπαγάνδα που δέχεται στο σχολείο του, βλέπει με καλό μάτι την ένωση των δυο εθνικών ομάδων Αυστρίας και Γερμανίας, πιστεύοντας ότι έτσι ο αγαπημένος του ποδοσφαιριστής θα παίζει σε ένα παντοδύναμο σύνολο, αντιπαρατίθεται με τη θεώρηση του αντιστασιακού πατέρα του, ο οποίος προσπαθεί να προσεγγίσει μυστικά τον Ζίντελαρ και να τον πείσει να μην ενδώσει στις πιέσεις των ναζί. Με έντονα χρώματα περιγράφονται η αμηχανία και ο φόβος του πατέρα, που, θέλοντας να προστατέψει τον εαυτό του αλλά και το ίδιο το παιδί του, δεν τολμάει να αποκαλύψει στον γιο του τις απόψεις του. Όσο για τον μικρό Μάρκους, αυτός μόνο όταν δει τον Ζίντελαρ να σκοράρει και να πανηγυρίζει μπροστά στους ναζί, ξεσηκώνοντας ένα ολόκληρο στάδιο γεμάτο συμπατριώτες του, θα αρχίσει επιτέλους να αφυπνίζεται.

Εξαιρετική γι’ άλλη μια φορά εικονογράφηση, η οποία, με κινηματογραφική λεπτομέρεια και ένταση, αποτυπώνει όχι μόνο μορφές αλλά και την ατμόσφαιρα μιας ολόκληρης εποχής. Έντονα συναισθήματα στα πρόσωπα, παιχνίδι με τις φωτοσκιάσεις, το κόκκινο της στολής του Ζίντελαρ και το πράσινο του γηπέδου, το κιτρινισμένο φύλλο μιας εφημερίδας… Κι η αέρινη μορφή του «χάρτινου ανθρώπου», του Μότσαρτ του ποδοσφαίρου, να κυριαρχεί, εύγλωττη αν και στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου σιωπηλή.

Ξαναγυρνάω εκεί απ’ όπου ξεκίνησα: στο επερχόμενο Μουντιάλ, στους μεγάλους αστέρες της στρογγυλής θεάς, στο χορό των γκολ και των δισεκατομμυρίων που γι’ άλλη μια φορά θα στηθεί. Ουκ ολίγες φορές έχουμε δει μεγάλες αθλητικές επιτυχίες να γίνονται μοχλός χειραγώγησης, κουκουλώματος κοινωνικών προβλημάτων, εθνικιστικού παραληρήματος από απολυταρχικά καθεστώτα. Πάνω κάτω ό,τι επιχείρησε να κάνει κι ο Χίτλερ τη δεκαετία του ’30 – κι ας του χάλασαν τη σούπα άλλοτε ο Ζίντελαρ στο ποδόσφαιρο, άλλοτε ο Τζέσσε Όουενς στο στίβο. Δε θα ’ταν λοιπόν καθόλου κακή ιδέα τις μέρες του φετινού Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου να εφοδιάσουμε τους μικρούς ποδοσφαιρόφιλους με το βιβλίο των Silei-Quarello. Για να γνωρίσουν έναν πολύ μεγάλο ποδοσφαιριστή του παρελθόντος. Αλλά και για ν’ αγαπήσουν μ’ έναν άλλο τρόπο αυτό το υπέροχο άθλημα.