Ο Βάτραχος του Μαξ Βέλθουις, ένας από μας

Μετάφραση: Μάνος Κοντολέων, Εκδόσεις Πατάκη (από 4 ετών)

Το εκπληκτικό με το Βάτραχο είναι η λιτότητα τόσο του κειμένου του όσο και της εικονογράφησής του. Λες κι ο δημιουργός του δε χρειάζεται να πει ούτε να δείξει τίποτα περισσότερο από τα απολύτως απαραίτητα.

Ο Βάτραχος ζει μόνος κι έχει φίλους του την πάπια, το γουρούνι, το λαγό. Έτσι απλά. Χωρίς ονόματα, χαϊδευτικά, προσδιορισμούς. Ίσως επειδή είναι λίγο πολύ συνηθισμένοι τύποι, με ελαττώματα, αδυναμίες, φόβους και απλά, καθημερινά προβλήματα. Κάποια στιγμή στην παρέα θα μπει κι ο Ποντικός, ο οποίος ωστόσο δεν είναι σταθερό μέλος της. Πάει κι έρχεται. Είναι ο περιπλανώμενος, ο συλλέκτης εμπειριών, το καινοτόμο, τολμηρό πνεύμα, που ως διαφορετικός ταρακουνάει τα ήρεμα, έως και λιμνάζοντα, νερά της ζωής των άλλων.
Ο Βάτραχος δεν είναι τέλειος. Στην πραγματικότητα, είναι ένας από μας. Με όλους τους φόβους, τις αδυναμίες, τις ανασφάλειες και τα ελαττώματα που συναντάς στο συνηθισμένο άνθρωπο. Ωστόσο, παρά τις όποιες αναστολές, η διαδρομή του είναι μια πορεία κατάφασης, έστω και μέσα από μικρά, διστακτικά βήματα. Ο Βάτραχος, έστω και με κόπο, καταλήγει πάντοτε να ξεθάψει από μέσα του την προσωπική του αλήθεια, να διορθώσει το –όποιο– λάθος, να αποκαταστήσει αδικίες, να βρει τις ισορροπίες στη σχέση του με τους φίλους του, να κάνει με δυο λόγια την –έστω και μικρή– υπέρβασή του. Κάθε ιστορία του είναι μια  πορεία προς την αυτογνωσία και την αυτοβελτίωση.

 

Έτσι, όταν ο ερχομός του Ποντικού, του άγνωστου, του ξένου, του διαφορετικού, ταράζει το Γουρούνι και την Πάπια στο Ο Βάτραχος κι ο Ξένος, φέρνοντας στην επιφάνεια φόβους, ανασφάλειες, προκαταλήψεις, ο Βάτραχος επιλέγει να μην ακολουθήσει άκριτα τη γνώμη τους και να διαμορφώσει δική του άποψη, κατορθώνοντας εντέλει να αλλάξει τη στάση και των φίλων του. Ο Ποντικός έχει δικαίωμα στη διαφορετικότητα, μόνο που συχνά ο φόβος και η προκατάληψη των ανθρώπων για το άλλο δεν έχουν να κάνουν μόνο με στρεβλές «απόλυτες αλήθειες» ριζωμένες στα μυαλά τους, αλλά και με την αδυναμία τους να υποτάξουν τον εγωισμό τους μπροστά σε οτιδήποτε τους ξεπερνάει.

Η πορεία του Βάτραχου προς την αυτογνωσία αλλά και την αυτοβελτίωση συνεχίζεται και στο Ο Βάτραχος είναι ήρωας, όταν ο Βάτραχος αποφασίζει να θέσει τον εαυτό του σε κίνδυνο για να βοηθήσει τους φίλους του, εγχείρημα που απαιτεί και το ξεπέρασμα των δικών του δυνατοτήτων. Μπορεί εντέλει να χρειάζεται χείρα βοηθείας για να τα καταφέρει, ωστόσο η πρόθεση και η υπεράνθρωπη προσπάθεια είναι αυτά που μετράνε.

 

 

Κι αν ο ηρωισμός είναι μια κατάκτηση που επιτυγχάνεται ύστερα από κόπο και υπέρβαση του εαυτού, τόσο το Ο Βάτραχος είναι Βάτραχος όσο και το Ο Βάτραχος κι ο απέραντος κόσμος αποτελούν μαθητείες αυτογνωσίας, επιτρέποντας στον ήρωα να συμφιλιωθεί με τις ατομικές του αδυναμίες αλλά και να ανακαλύψει τις δυνατότητές του, αποδεχόμενος τον εαυτό του ακριβώς όπως είναι, ακόμα κι αν η συνειδητοποίηση αυτή προϋποθέτει την αναγνώριση της υπεροχής των άλλων ή έστω του δικαιώματός τους να διαχειρίζονται με τελείως διαφορετικό τρόπο τον εαυτό τους και να θέτουν άλλες προτεραιότητες και στόχους.

 

Αλλά ο Βάτραχος, όπως είπαμε, είναι και ανασφαλής, τρωτός, ανθρώπινος. Στο Ο Βάτραχος και μια πολύ ξεχωριστή μέρα η αίσθηση ότι οι φίλοι του τον έχουν απομονώσει τον οδηγεί σε εσφαλμένα συμπεράσματα, ενώ στο Ο Ερωτευμένος Βάτραχος έρχεται αντιμέτωπος με την επιτακτική ανάγκη να διαχειριστεί όσο καλύτερα μπορεί τα πρωτόγνωρα και ακατανόητα συναισθήματα που τον κατακλύζουν.

 

Η νέα έκδοση των βιβλίων του Βάτραχου, που ξεκίνησε από το 2010 και συνεχίζεται από τις Εκδόσεις Πατάκη, αναδεικνύει με μοναδικό τρόπο τη λιτή εικονογράφηση, η οποία παραπέμπει σε παιδική ζωγραφιά, παντρεμένη ιδανικά με τη γραμματοσειρά που έχει επιλεγεί. Δυστυχώς, μέχρι στιγμής έχουν επανεκδοθεί μόνο τα Ο Βάτραχος κι ο Ξένος, Ο Βάτραχος είναι Βάτραχος, Ο Βάτραχος και μια πολύ ξεχωριστή μέρα, Ο ερωτευμένος Βάτραχος, Ο Βάτραχος είναι ήρωας. Στην παλιότερη έκδοση μπόρεσα να βρω μόνο το Ο Βάτραχος κι ο απέραντος κόσμος. Δεν κατόρθωσα να ξετρυπώσω κάπου τα Ο Βάτραχος φοβάται, Ο Βάτραχος το χειμώνα. Αναμένουμε εναγωνίως την επανέκδοση και των υπόλοιπων βιβλίων της σειράς.